Blog #002: Esther Go | De Week Van De Werkstress

In deze rubriek schrijven onze docenten en medewerkers een blog. Hierbij de tweede blog van Esther Go:

Waarom werken aan je mentale gezondheid simpel is, maar niet gemakkelijk

Deze week is uitgeroepen tot ‘de week van de werkstress’.

Dan duikt de metafoor van de gekookte kikker ook vaak weer op.
“Een kikker die in een pan met kokend water wordt gegooid  zal daar direct uitspringen. Als je de kikker echter in een pan met koud water zet en dit geleidelijk aan de kook brengt, zo gaat het verhaal, verroert de kikker zich niet en wordt deze doodgekookt.”

Zo kan het ook gaan met werkdruk en -stress. Als dit te lang aanduurt, vallen we uiteindelijk uit. Tegenwoordig is er veel minder een scheiding tussen werk en privé. Overal en op alle tijdstippen kunnen we bij onze mail. Werken in de privé-omgeving is de laatste jaren zelfs (om obvious reasons) gestimuleerd. We staan vaak ‘aan’ om alle prikkels die op ons afgevuurd worden te verwerken.

Wat zou er gebeuren als je mensen uit de jaren ’50 met een tijdmachine in één klap in onze huidige prikkelrijke (werk)omgeving zou zetten? Waarschijnlijk zouden ze zich een hoedje schrikken en niet weten hoe snel ze uit de pan moeten springen.

Dat wij in 2021 makkelijker om kunnen gaan met alle druk is maar ten dele waar. Cijfers laten zien dat steeds vaker en op steeds jongere leeftijd werknemers uitvallen door werkdruk en stress. Gelukkig is er ook steeds meer bekend over het voorkómen van deze uitval. We weten bijvoorbeeld dat mentaal sterke werknemers zich beter staande kunnen houden in wisselende stressvolle omstandigheden.

Schijf van 5

Je kent vast wel de schijf van vijf van het Voedingscentrum, maar wist je dat er ook een schijf van vijf bestaat voor je psyche? Vanuit de Positieve Psychologie zijn dit de vijf basisvoorwaarden om mentaal gezond te blijven.

Makkelijker gezegd dan gedaan

Bovenstaande klinkt allemaal vrij logisch en gemakkelijk toch? Maar waarom is het dan zo regelmatig lastig om ons hieraan te houden?

Hiervoor een klein stukje uitleg over ons brein.

We hebben de neiging om te reageren vanuit het oudste deel van ons brein: het reptielenbrein; ons reactieve brein. Dit deel wordt het sterkst geactiveerd als we stress ervaren. We reageren dan intuïtief en automatisch; zoals we gewend zijn te reageren.
Kortdurende stress is functioneel: dat geeft ons meer focus en haalt het beste in ons naar boven. Al je zintuigen staan op scherp, de ene na de andere creatieve oplossing komt in je op, je neemt – tsjak-tsjak-tsjak – de juiste beslissingen en stoomt door naar de volgende afspraak. Maar té lang onder stress staan, put ons uit, en bovendien reageren we dan op die automatische piloot; vanuit gewoonte. We ervaren dan geen keuze.

Dan pakken we toch weer die vette hap, in plaats van een appel. Dan herkauwen we eerder onze problemen, dan dat we nadenken over waar we dankbaar voor zijn. Dan snauwen we sneller naar onze collega, partner of kind, dan dat we ons inleven in zijn of haar standpunt. En dan blijven we bij een ‘saaie’ baan, in plaats dat we investeren in wat ons écht gelukkig maakt (zingeving).

Als we langere tijd onder druk staan, blijven we maar reageren vanuit ons reptielenbrein.
Met andere woorden. We kunnen er niet zo veel aan doen. Of beter: ons brein kan er niet zo veel aan doen.

Maar!
We hebben als moderne mens ook een ‘wijs brein’ ontwikkeld. De prefontale (of neo-)cortex. Hier zetelt ons inlevingsvermogen, ons planvermogen en het kunnen verdragen van verandering. Hier huist onze ratio, hier kunnen we verbindingen leggen en hebben we een bredere kijk op de wereld. Hier bevindt zich onze medemenselijkheid en mogelijkheid tot (gedrags)verandering.

Om te kunnen voldoen aan de schijf van vijf voor onze psyche, moeten we dus meer en meer denken vanuit ons wijze brein!

Herkennen is het startpunt 

Als we denken met ons reptielen-brein is het vrijwel onmogelijk om eruit te komen. We zouden onszelf wel streng kunnen toespreken en tegen onszelf kunnen zeggen: “waarom blijf ik nu op die bank zitten; ga toch een wandeling maken!” of “ik ben niet goed wijs dat ik me zo voel” of “wat een slappeling ben ik toch!” Maar als je zo over gedachten, gevoelens en emoties denkt, maakt dat ze alleen maar erger. We draaien in cirkeltjes en voelen ons ontevreden. Vaak herkennen we niet eens dat we ronddraaien in deze ongezonde cirkels.

Een manier om de cirkel wél te doorbreken is opmerken als je erin terecht komt! Je bewust worden van je gedachten dus! En als je je bewust wordt dat er een gedachte is, kun je hem laten voor wat hij is en terugkeren naar het hier en nu. Op dat moment ben je weer helder, denkend vanuit je wijze brein en kun je weer doen wat je wilt, in plaats van je te laten leiden door (ongezonde) gewoontes.

Meditatie
Mindfulness meditatie is een bewezen effectieve manier om meer in het hier en nu te zijn. Eigenlijk is meditatie voor ons brein een pauze-moment. Net als dat je even gaat zitten als je lang fysiek bezig bent geweest. We komen op adem. We herstellen. En kunnen fris weer verder! We reizen op die manier van ons stress-brein naar ons wijze brein. En met ons wijze brein kunnen we zéker voldoen aan de schijf van vijf. Zowel die van onze psyche als die van het Voedingscentrum!

Ik wens je een gezonde conditie toe in deze week van de werkstress! Nu en later. Fysiek én mentaal!

Esther Go is mindfulness trainer. Ze geeft 8-weekse Stressreductie trainingen bij Van Kraaij Educatie, organiseert workshops en e-learnings.

[divider height=”30″ style=”default” line=”default” color=”” themecolor=”0″]

Stress signalen

Te grote (werk)druk kan zich uiten in fysieke signalen, maar ook in gedragsveranderingen. Hoe voorkom je een burn-out? Door zowel bij jezelf als bij anderen alert te zijn op verschijnselen als:

toenemende ontevredenheid; sneller boos zijn; onzekerheid, schrikachtigheid; snel wisselende emoties; grotere impulsiviteit; cynisme, onverschilligheid; meer zelfkritiek; achterdochtigheid; steeds andere artsen raadplegen voor lichamelijke klachten; sneller transpireren, klamme handen; tics of andere vormen van lichamelijke onrust, zoals ijsberen, voetschudden en beven; verstrooidheid, van de hak op de tak springen; besluiteloosheid, ongeïnteresseerdheid; dingen niet afmaken, geen prioriteiten meer kunnen stellen; niet meer openstaan voor nieuwe uitdagingen; verminderde creativiteit; fouten maken; een toename van onveilig gedrag en ongelukken; verminderde teamgeest; te veel overuren maken; meer roken, koffie en alcohol drinken en/of kalmeringsmiddelen slikken; meer over het verleden dan over de toekomst praten; onzorgvuldig omgaan met apparatuur, vandalisme, diefstal; onvriendelijkheid tegen klanten; een depressieve, in elkaar gezakte houding; langzamer spreken en vertraagd bewegen.

[divider height=”30″ style=”default” line=”default” color=”” themecolor=”0″]

Mini-meditatie

Stop waar je mee bezig bent.
Wees je bewust van je zittende houding. Waaraan merk je dat je zit? Waar is je zwaartepunt? Leg je hand op je buik, laat de elleboog hangen en laat alle aandacht naar de hand gaan. Voelt de hand warm aan, of zwaar? En voel je iets van de beweging van de buik? Je volgt deze bewegingen met aandacht. Op en neer. Even rust.
Misschien herken je het wanneer de aandacht afdwaalt. Er zijn gedachten. Of een bepaalde stemming dient zich aan. Als je dit afdwalen opmerkt, ben je weer alert, het hoort erbij.
Je brengt dan vriendelijk, elke keer weer, de aandacht terug naar de beweging van de buik.
Dat is het geheim van aandacht: elk moment weer kun je de aandacht opnieuw uitnodigen naar die plek waar je de aandacht wilt brengen.

(uit: “Adempauze – mindful aan het werk” C. Grijns)